BEŞKÖY’DE ARMUT İSİMLERİ VE ÇEŞİTLERİ
Anavatanı Anadolu olan armut ağacı, ilkbahardan itibaren çiçekleriyle Beşköy’ümüzü cennetten bir bahçeye çeviren ve farklı türleri ile haziran ayından itibaren üzüm ayına kadar pek çok farklı çeşitleriyle armut, tadını Beşköy insanının damağına bırakan bir meyvedir.
Beşköy’ de bulunan armut çeşitleri ülkemizin başka bölgesinde bu kadar çeşitlilik arz ettiğini sanmıyorum. Duymadım da. Yani bu bakımdan Beşköy büyük bir zenginliğe sahiptir.
Beşköy’de bulunan armut çeşitlerinin birçoğu günümüzde unutuldu veya unutulmaya yüz tuttu. Ancak bildiğim hatırladığım kadarıyla Beşköy’de yaşayan büyüklerimize sorarak öğrendiğim ve zihnimde kalan hikayeleri ile armut çeşitlerini gün yüzüne çıkararak burada kaydetmek istiyorum. Farklı türde armut çeşidi bilen varsa iletişime geçip buraya eklemek istediğimi ifade edeyim.
İlkbaharın gelmesiyle Beşköy’ü cennetten bir bahçe olarak donatan armut ağaçlarını anlatırken yapısı itibariyle oldukça heybetli olan KUKARAB armudundan başlamak istiyorum.
KUGARAB armudu iri gövdeli bir armut çeşidi olan bu tür çürük ayının son haftasında olgunlaşır, ağustos ayının ortalarına kadar sürer ömrü. Oldukça tatlı ve sulu bir armuttur.
RAKANAB armudu Beşköy’ün farklı bir lezzete sahip olan bir armut çeşididir. Oldukça iri, yuvarlak, tatlı ve yumuşak bir armut çeşididir. Ağustos ayında olgunlaşır oldukça lezzetlidir.
NARANZAP armudu da yayvan şekilli, orta irilikte, suya dayanıklı bir armut çeşididir.
KOLONCİSAP armudu da yarı yayvan oldukça büyük, tatlı ve mayhoş bir armut çeşitidir. Koluncisap kabağa benzediği için bu adı alan bir armut çeşididir.
Bu üç armut çeşidinin varlığı beni hep maziye götürüp geçmişi yad etmemi sağlıyor. Öyle ki bu armutların olgunlaşma süreleri yaklaşık aynı döneme denk gelir. Bir aylık süreleri olan bu armutların türünü sahibi olduğu komşumuz Ali ÖZKILIÇ’ın babası, rahmetli Hacı Mustafa ÖZKILIÇ sayesinde öğrendim. Uzun yaşına rağmen çevik hareketleriyle devasa büyüklükte armutlara çıkıp cidali ( Meyve toplama aparatı) ile armutları toplarken bir kuyumcu titizliği göstermesiyle aklımda kaldı. Allah rahmet etsin.
MELİDAP armudu küçük denilebilecek büyüklükte çok tatlı bir armut çeşididir. Stavrit ayının başlarında olgunlaşmaya başlar ve bu ayın sonuna hatta kocaayının ortalarına kadar devam eder. Bu zaman dilimi çayır kesme zamanına denk gelir.
ALEVRAP armudu olgunlaştığı zaman ağızda un gibi dağıldığından dolayı yerel ağızda una ”alevra” dinildiği için adını alevrap olarak almıştır. Bu armut çeşidinin adını rahmetli Halk Ozanı Lamelif’in oğlu Muhammet KÖKSAL’dan öğrendim. Armut Lamelif’in komdaki evinin kıble tarafında hala vardır. Ağustos ayında olgunlaşır.
GÜMÜŞHANAP armudu da stavrit ayının başında olgunlaşır ve tadı hafif ekşi ve sulu bir armut çeşididir. Sosyal Bilgiler Öğretmeni değerli meslektaşım ve mesai arkadaşımdan öğrendiğim bu armut çeşidi, Keyvan’da bulunan rahmetli babasının amcasının evinin yanında vardır.
KOCİNAP armudu ise rengi olgunlaşınca kırmızıya döndüğü için adı kocinap oldu. Hafif kırmızı ve iri bir armut olan kocinap stavrit ayında olgunlaşır ve mayhoş bir tadı var. Yine bu armut Keyvan’da Yusuf Hoca’nın evinin sağ tarafında vardır.
ÇAYİRAP armudu da çayır kesme zamanında olgunlaştığı için adı çayırap oldu.
HALKAP armudu kazana benzediği için adı halkap olan bu armut oldukça iri ve tatlı ve yumuşak bir armut çeşididir.
KIŞ armudu da önemli bir çeşittir. Kocaayında olgunlaşan bu armut türü sert ve suya dayanıklı olması hasebiyle turşu küpüne konularak kış mevsiminde tüketilirdi.
KİREZ armudu da kiraz ayında olgunlaştığı için bu adı aldı. Fazla büyük değil genelde olgunlaşmadan tüketilen bir armut çeşididir.
Önemli bir zenginlik olduğunu düşündüğüm bu armut çeşitlerinin türlerinin yaşaması için Tarım Müdürlüğü veya Köprübaşı Belediyesi tarafından bir bölgede yetiştirilmesinde fayda gördüğümü ifade edeyim.
